Azot Dioksit Nedir? Türkiye’de Artan Tehlike

Son zamanlarda ülkemizde sık sık Azot Dioksit tehlikesinden bahsediliyor. Şehirlerde artan bu riskin ne olduğuna gelin birlikte bakalım:

Azot dioksit (NO₂), özellikle fosil yakıtların yanmasıyla ortaya çıkan ve büyük şehirlerde yoğun olarak biriken bir hava kirleticisidir. Trafik, sanayi tesisleri ve enerji üretiminden kaynaklanan bu gaz, hem çevresel hem de sağlık açısından ciddi tehditler oluşturur. Türkiye’deki şehirlerde, özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük metropollerde bu durum daha belirgin hale gelmiştir.

Azot Dioksitin Özellikleri ve Kokusu

Azot dioksit, kırmızımsı kahverengi bir gazdır ve genellikle keskin, boğucu bir kokuya sahiptir. Bu koku, özellikle yoğun trafiğin olduğu bölgelerde veya sanayi merkezlerinin yakınında hissedilebilir. NO₂, insan sağlığı üzerinde kısa ve uzun vadeli etkiler yaratabilir. Solunum yollarında tahrişe neden olan gaz, astım ve bronşit gibi hastalıkları tetikleyebilir. Ayrıca, Dünya Sağlık Örgütü’ne göre yüksek NO₂ seviyelerine uzun süre maruz kalmak, akciğer kanseri ve kardiyovasküler hastalık riskini artırabilir.

Türkiye’de Azot Dioksit Kirliliği ve Öne Çıkan Şehirler

Türkiye genelinde hava kirliliği yaygın bir problem olsa da bazı şehirlerde bu durum daha ciddi seviyelerdedir. Kara Rapor 2024‘e göre:

• İstanbul: Göztepe bölgesi en kirli alanlardan biridir. Sanayi bölgeleri ve trafik yoğunluğu, NO₂ seviyelerinin tehlikeli boyutlara ulaşmasına neden olmaktadır​. Anadolu Ajansı.
• Ankara: PM10 ve NO₂ seviyeleri, özellikle şehrin merkezi bölgelerinde yüksek seyretmektedir. Bu durum, ulaşım kaynaklı emisyonların artışıyla ilişkilendirilmektedir.
• İzmir: Hava kirliliği konusunda en alarm veren şehirlerden biridir. İzmir’de NO₂’nin yanı sıra diğer partikül maddelerin de (PM10 ve PM2.5) tehlikeli seviyelerde olduğu rapor edilmiştir​.

Sağlık ve Çevresel Etkiler

NO₂’nin Sağlık Etkileri:

• Solunum yolu hastalıkları: Özellikle astım hastalarında semptomların kötüleşmesi.
• Kanser riski: Özellikle meme kanseriyle NO₂ arasında bilimsel bir bağ tespit edilmiştir ​Anadolu Ajansı.
• Çocuklar üzerindeki etkiler: Gelişmekte olan akciğer fonksiyonlarının zarar görmesi.

Çevresel Etkiler: Azot dioksit, yalnızca insan sağlığını değil, çevreyi de etkiler. Bitki örtüsüne zarar verir, asit yağmurlarına neden olur ve ozon tabakasına zarar verir.

Türkiye’deki Gelecek Tehlikeler ve Önlemler

Uzmanlar, Türkiye’de azot dioksit ve diğer hava kirleticilerinin etkilerini azaltmak için şu önlemleri önermektedir:

1. Hava kalitesi izleme sistemlerinin geliştirilmesi: Türkiye’deki hava kalitesi izleme istasyonlarının etkin çalıştırılması.
2. Sanayi emisyonlarının kontrolü: Fosil yakıt kullanımının azaltılması ve yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş.
3. Trafik düzenlemeleri: Büyük şehirlerde toplu taşıma kullanımının teşvik edilmesi ve elektrikli araçların yaygınlaştırılması.

Daha Fazla Bilgi İçin

Türkiye’nin azot dioksit kirliliği konusundaki raporlarını incelemek isterseniz, Temiz Hava Hakkı Platformu sayfasını ziyaret edebilirsiniz. Ayrıca, Dünya Sağlık Örgütü’nün hava kirliliğiyle ilgili küresel standartlarını da gözden geçirebilirsiniz.

Türkiye’de Son Zamanlarda Azot Dioksit Riski

Son haftalarda Türkiye genelinde azot dioksit (NO₂) kaynaklı hava kirliliği ile ilgili endişe verici gelişmeler yaşanıyor. Özellikle büyük şehirler ve sanayi bölgelerinde bu durum daha fazla hissediliyor:

1. İstanbul: Trafik yoğunluğu ve fosil yakıtların kullanımı, şehrin havasını olumsuz etkiliyor. İstanbul’da azot dioksit seviyeleri bir önceki yıla göre %14 artış göstermiş durumda. Uzmanlar, toplu taşıma kullanımının artırılmasını öneriyor​.
2. Ankara ve İzmir: Meteoroloji uzmanları, bu şehirlerde de yüksek basınç sistemlerinin etkisiyle kirleticilerin dağılmadığını ve havada puslu bir görünüm oluştuğunu bildirdi​.
3. Malatya ve Elazığ: Bu bölgelerde, özellikle kış aylarında kalitesiz yakıt kullanımı ve ısınma amaçlı fosil yakıt tüketimi azot dioksit birikimini artırıyor. Bazı mahallelerde havada belirgin kötü bir koku rapor edildi​.
4. Adana ve Gaziantep: Güney bölgelerinde ise trafik ve sanayi tesislerinden kaynaklı emisyonlar dikkat çekiyor. Bu şehirlerde NO₂ seviyeleri yüksek olmakla birlikte solunum yolu şikayetleriyle hastanelere başvuruların arttığı bildiriliyor.